Aktif Karbon Nedir, Ne İşe Yarar?

Aktif karbon, su arıtma işleminin yanı sıra hava temizleme ve kimyasal ayrıştırma için kullanılan etkili bir arıtma malzemesidir. Su kalitesini artırmak için aktif karbonun önemi ve kullanımı göz ardı edilmemelidir. Peki aktif karbon nedir? Ne işe yarar? Aktif karbon filtre ve tozunun nasıl çalıştığını, su arıtmasındaki rolünü ve özelliklerini sizler için hazırladık.

Aktif Karbon Nedir?

Aktif karbon, hindistancevizi kabuğu, kömür veya odun gibi karbon bazlı maddelerin özel işlemlerden geçirilmesiyle elde edilen, yüksek gözenekli bir adsorban malzemedir. Mikroskobik gözenekleri sayesinde geniş bir yüzey alanına sahip olup, kirleticileri etkili bir şekilde tutar ve emilim gücünü artırır. Bu özelliği sayesinde gaz ve sıvı arıtımında yaygın olarak kullanılır.

Başlıca kullanım alanları arasında hava ve su arıtma, zehirlenme tedavisi ve çeşitli endüstriyel işlemler yer alır. Su arıtma sistemlerinde, klor, organik bileşenler ve kötü koku gibi istenmeyen maddeleri sudan uzaklaştırarak temiz ve sağlıklı su elde edilmesini sağlar. Düşük maliyetli, çevre dostu ve geri dönüştürülebilir olması nedeniyle birçok sektörde tercih edilen bir malzemedir.

Aktif Karbon Özellikleri

Bir gram aktif karbon, yaklaşık olarak bir futbol sahası büyüklüğünde bir yüzeye sahip olabilir! Fakat farklı özellikleri ve boyutları olan türleri bulunmaktadır. Granül aktif karbon daha geniş bir yüzeye sahip olabilirken, toz aktif karbon filtreler daha yoğun bir yapıya sahip olabilir. En temel özellikleri ise şu şekildedir;

Aktif karbon, karbon elementinin bir allotropudur.

Yüksek Porozite: Mikroskobik düzeyde çok sayıda gözenek içerir. Bu, maddeyi çeşitli maddeleri emme kapasitesine sahip kılar.
Büyük Yüzey Alanı: Yüksek porozitiye ek olarak, aktif karbonun büyük yüzey alanı, daha fazla maddeyi absorbe etme kapasitesini arttırır.
Düşük Yoğunluk: Aktif karbon, düşük yoğunluklu bir malzemedir, bu da onu taşıması ve uygulaması kolay hale getirir.
Kimyasal Kararlılık: Kimyasal kararlılık, aktif karbonun çeşitli koşullarda etkili olmasını sağlar ve uzun ömürlü bir malzeme yapar.

Aktif Karbon Ne İşe Yarar?

Aktif karbon organik maddeleri emme yeteneğine sahip mikroporoz bir malzemedir ve karbon elementinin bir allotropudur. Bu özelliği sayesinde kullanım alanları oldukça fazladır.

Su Arıtma

Aktif karbon, su arıtma filtresi içerisine eklenerek filtreden geçen suyun arıtılması hızlı ve etkili bir şekilde gerçekleştirir. Su kirliliği yaratan zararlı madde ve kimyasal kirleticileri tutarak suyun daha temiz ve sağlıklı olmasını sağlar.

Hava ve Gazların Temizlenmesi

Aktif karbon, hava filtreleme sistemlerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Sigara dumanı, kimyasal koku, alerjen, VOC'ler (Uçucu Organik Bileşikler), zararlı hava ve gazları temizleyerek hava kalitesinin artmasını sağlar.

Kimyasal Maddeleri Ayrıştırma

Aktif karbon, endüstriyel atıkların arıtılmasında, zararlı kimyasalların emilmesi, uzaklaştırılması ve kimyasal reaksiyonlarda katalizör olarak kullanılır. Ayrıca kimya endüstrisinden gıda endüstrisine kadar birçok alanda, güçlü emilim özellikleri sayesinde çeşitli proseslerde kullanılmasını sağlar.

Tıbbi Uygulamalar

Aktif karbon, vücuttaki zararlı toksinleri emebildiği için zehirlenme tedavisinde kullanılır.

Medikal Malzemeler

Aktif karbon kedi kumu, diş macunu, diş beyazlatma tozu, sabun, yüz maskesi, yenilebilir tablet gibi bir çok medikal malzeme içerisinde kullanılmaktadır. .

Aktif Karbon Nasıl Üretilir?

Aktif karbon elde edebilmek için belirli işlemler ve süreçler bulunmaktadır. Bu işlemler sırası ile şu şekildedir;

Hammadde Seçimi: Kömür, odun gibi yüksek karbonlu malzemeler seçilir.
Karbonizasyon: Seçilen malzemeler havasız bir tank içerisine eklenir ve 500-1000 gibi yüksek sıcaklık uygulanarak karbon madde elde edilir.
Aktivasyon: Elde edilen madde, gözenekli yapı özelliğini oluşturmak için hidrojen, azot, fosforik asit (H₃PO₄), çinko klorür (ZnCl₂) veya potasyum hidroksit (KOH) gibi kimyasallar eklenir ve tekrar 1000-1500 derece sıcaklık ile kimyasal aktivasyon süreci sağlanır.
Yıkama ve Kurutma: Süreç sonrası oluşan aktif karbon, yabancı maddelerden uzaklaştırmak için yıkanır ve istenen nem içeriğini elde etmek için kurutulur.

Aktif Karbon Neden Yapılabilir?

Aktif karbon, genellikle karbona dayalı bir malzeme, genellikle odun, hindistancevizi kabuğu veya kömür gibi doğal kaynaklardan elde edilir. Üretim süreci, bu hammaddelerin özel koşullar altında işlenmesini içerir.

Aktif Karbon Türleri

Silindirik Aktif Karbon

Silindirik Aktif Karbon, Pellet aktif karbon olarak da adlandırılan 0.4 ile 4 milimetre çapında dairesel silindirik şekille sahip karbon türüdür. Genellikle zararlı gaz ve havayı tutmak için kullanılır. Silindirik karbon yatağından geçme esnasında zararlı hava ve gazları optimum seviyede tutmayı sağlar.

Granül Aktif Karbon

Granül aktif karbon, silindirik karbondan daha küçük, toz aktif karbondan daha büyük granüller haline getirilmiş halidir. Bu granüller sıvı maddelerle temas için geniş bir yüzey alanı sağlar. Klor, kireç, arsenik gibi kimyasallar ve ağır metalleri tutma özelliği, su arıtma işleminde etkin rol oynar.

Toz Aktif Karbon

Toz Aktif Karbon, silindirik veya granül aktif karbonun daha ince bir şekilde öğütülerek toz haline getirilirmiş halidir. Çok küçük parçacıklar halinde olması, daha büyük hacimli yüksek bir yüzey alanı oluşturulur. Oluşturduğu bu alan sayesinde de hızlı ve daha fazla kirleticiyi tutma işlemi sağlar.

Aktif Karbon Filtre

Aktif karbon filtre, genellikle plastik veya metal bir gövde içerisinde bulunan karbon granülleri veya blokları içerir. Su veya hava bu filtrelerden geçerken, aktif karbon kirleticileri emer ve temiz su veya hava sağlar. Bu filtreler düzenli olarak temizlenmeli veya değiştirilmelidir, çünkü aktif karbonun emme kapasitesi zamanla azalmaktadır.

Aktif Karbon Filtrenin Özellikleri

Yüksek Arıtma Kapasitesine Sahiptir.
Hızlı ve Etkili Temizleme Sağlar.
Çevre Dostudur ve Geri Dönüştürülebilir.
Uzun Ömürlüdür.
Düşük Maliyetlidir.
Üretimi Kolaydır.

Aktif karbon filtreler, su arıtma filtreleri arasında etkili ve önemli bir rol üslenmektedir. Gözenekli yapısı sayesinde, suyun içindeki kirleticileri hızlı bir şekilde temizler.

Aktif Karbon Filtresi Nasıl Temizlenir?

Aktif karbon filtresi 6 ila 12 ay kullanım ömrüne sahiptir ve ömrü dolduğunda yenisiyle değiştirilmesi gerekmektedir. Fakat filtrenin üzerinde biriken kirleri temizleyerek kısada olsa ömürleri uzatılabilir. Bunun için filtreyi ılık bir su ile duruladıktan sonra limon, tuz yada sirke eklediğiniz 1 kap içerisinde 30 dakika bekletin ve tekrardan durulayın.

Tavsiye Yazı: